گفتار درمانی

گفتاردرمانی چیست؟

گفتاردرمانی یکی از رشته های توانبخشی میباشد که وظیفه ی بسیار مهم گفتاری، صوت و بلع را در انسان ها برعهده دارد. به فردی که خدمات گفتاردرمانی را بر عهده دارد گفتاردرمان یا speech therapist  که به اختصار به آن SLP گفته میشود میگویند. گفتاردرمان باید به علوم مختلف فیزیولوژی، آناتومی دهان و نواحی اطراف و برخی دیگر تسلط کافی داشته باشد. همچنین آگاهی از کارکرد های مختلف مغز که در ارتباط با بخش های گفتاری میباشند نیز از علومی میباشد که گفتاردرمان ها باید به آن تسلط داشته باشند. تمامی این دروس در دانشگاه های علوم پزشکی آموخته میشوند بنابراین این رشته به صورت تجربی آموخته نمی شود و حتما باید در دانشگاه های علوم پزشکی تدریس شوند. همچنین تمامی افرادی که گفتاردرمان میباشند دارای کد نظام پزشکی میباشند که با مراجعه به سایت نظام پزشکی میتوانید از هویت آنان مطلع شوید.

 گفتاردرمانی میتواند در بسیاری از سنین از کودکی تا بزرگسالی خدمات درمانی را ارائه دهد. شاید با اولین چیزی که بعد از شنیدن گفتاردرمانی به ذهن ما برسد بیماران لکنت میباشند اما جالب است بدانید بسیاری از افرادی که نمیتوانند به دلایل مختلف صحبت کنند و دارای مشکلات گفتاری میباشند از خدمات گفتاردرمانی میتوانند استفاده نمایند. همچنین بیمارانی که در بلع و غذا خوردن و نیز کسانی که در زیر و بمی صدای خود دچار مشکل میباشند نیز از خدمات گفتاردرمانی نیز میتوانند بهرهمند شوند.بنابراین دامنه ی فعالیت افراد گفتاردرمانان بسیار گسترده میباشد.

چه کسانی به گفتاردرمانی احتیاج دارند؟

افراد زیادی میتوانند به گفتاردرمانی احتیاج پیداکنند. بیماران کودک و بزرگسال و سالمندان میتوانند از خدمات گفتاردرمانی استفاده نمایند. به صورت کلی گفتاردرمانی را میتوان به ۲ بخش تقسیم بندی کرد.گفتاردرمانی در کودک و گفتاردرمانی در بزرگسالان. بنابراین متخصصین گفتاردرمانی نیز در این ۲ حیطه تخصص پیدا میکنند و ارائه ی خدمت دارند. به صورت خلاصه سعی میکنیم افرادی را که از خدمات گفتاردرمانی بهره مند میشوند را توضیح دهیم:

لکنت

قطعا افراد زیادی را در رابطه با لکنت دیده ایم یا کلمه ی لکنت را چندین بار شنیده ایم. لکنت میتواند از کودکی تا بزرگسالی را در بر بگیرد. افراد زیادی هستند که از لکنت رنج میبرند. شدت لکنت می تواند خفیف تا شدید باشد و صورت قفل کردن، تکرار و کشیده گویی خود را نشان دهد. مهمترین درمان در افراد لکنت گفتاردرمانی میباشد که سن شروع در آن بسیار مهم میباشد. بنابراین افرادی که مبتلا به لکنت میشوند هرچه زودتر باید به گفتاردرمانی مراجعه نمایند تا از شدت آن کاهش و این اختلال را برطرف کنند.

اتیسم

اتیسم یکی از اختلالات رایج روان پزشکی و ارتباطی نسبتا شایع در کودکان است و در حال حاضر رو به رشد است که گفتار درمانگران به توانبخشی اختلالات گفتار و زبان در آنها می پردازد. کودکان اتیسم مشکلات بسیاری را تجربه میکنند. یکی از این مشکلات نداشتن کلام یا نداشتن کلام هدفمند میباشد. کودکان اتیسم به دلیل اختلالاتی که در عملکرد مغز اتفاق می افتد در بسیاری از عملکرد های خود دچار مشکل میشوند و یکی از این عملکرد ها مشکلات کلامی میباشند. داشتن درمان های گفتاردرمانی یکی از ضروریات افراد اتیستیک میباشد که در بخشی از پروسه درمان اتفاق می افتد. در حقیقت در کنار کاردرمانی، گفتاردرمانی یکی از ضروریات درمان کودکان اتیسم میباشد که در گفتار و گفتار هدفمند این کودکان بسیار موثر میباشد. بنابراین بعد از تشخیص اتیسم در کودکتان برای دریافت خدمات گفتاردرمانی باید اقدامات لازم را انجام دهید.

اختلال صدای گفتار (تلفظ)

کودک دارای اختلال صدای گفتاری ، عدم توانایی تلفظ صحیح حروف و تاخیر نسبت به رشد سنی خود را دارد . همچنین این الگو انعطاف پذیر میباشد اما تا حدودی. بدین معنا که تا سنین خاصی میباشد که تلفظ نادرست کلمات برای کودکان ایرادی ندارد. اما در سنین مشخصی دیگر پذیرفته نیست که کودک کلمات خود را نادرست تلفظ کند. بنابراین درمان گفتاردرمانی برای کودکانی که اختلالات تلفظ دارند یکی از درمان های اصلی میباشد. این اختلال به عوامل مختلفی بستگی دارد و میتواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار بگیرد در نتیجه درمان و زمان درمان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در گفتاردرمانی در کودکانی که دارای اختلالات تلفظ میباشند با ارائه ی تمرینات درمانی این مشکلات میتواند تا حدود زیادی برطرف شود. همچنین این درمان نیز میتواند شامل مشاوره های برای درمان در منزل نیز باشد. بنابراین با انجام مشاوره های گفتاردرمانی برای کودکانی با اختلالات تلفظ میتوانید بسیاری از مشکلات این کودکان را کاهش دهید. درمان گفتاردرمانی در این کودکان بسیار مهم میباشد چرا که در زمانی که این کودکان درمان نمیشوند میتوانند در دوران مدرسه دچار اختلالاتی نظیر اختلالات یادگیری شوند که پروسه ی آموزش را دراین کودکان مختل میکند. بنابراین درمان در این کودکان توصیه میشود.

سی پی (cp)یا فلج مغزی

سی پی یا فلج مغزی کودکان نوعی اختلال حرکتی میباشد که میتواند هوش و کلام کودک را نیز درگیر کند. در این کودکان در هنگام زایمان یا قبل از آن یا بعد از زایمان به دلیل مشکلاتی که برای کودک به وجود می آید مانند نرسیدن اکسیژن به مغز، مغز کودک از بین میرود. در حقیقت بخشی از مغز کودک میمیرد. درنتیجه مغز نمیتواند عملکرد مناسبی را از خود نشان دهد. این اختلال میتواند ذهن کودک یا هوش او را و همچنین کلام کودک را نیز درگیر کند. کودکان سی پی انواع مختلفی را دارند و میتواند یک اندام یا دو اندام یا هر چهار اندام کودک را درگیر کند. این اختلال بسته به شدت آن دارد و مقدار زمانی که خون به مغز نمیرسد. این کودکان میتوانند علائمی مانند سفتی دستان و پاها یا تنه را از خود نشان دهند. همچنین به دلیل اختلال در عملکرد عضلات دخیل در گفتار و دهان نیز میتواند گفتار و بلع کودک را تا حد بسیاری درگیر نماید. بنابراین خدمات گفتاردرمانی نیز یکی از درمان های اصلی در این کودکان میباشد.

تاخیر کلامی

یکی از مهمترین افرادی که به گفتاردرمانی مراجعه میکنند، کودکان دارای تاخیر کلامی میباشند. این کودکان در سنین خود متناسب با سن رشدی خود کلام مناسبی ندارند. این کودکان در سنین مورد نظر تعداد کلام مناسب خود را ندارند و در حقیقت تاخیر کلام دارند. این تاخیر میتواند دارای دلایل مختلفی باشد. تاخیر کلامی باید حتما توسط یک گفتاردرمان متخصص کودکان یا پزشک مغز اعصاب کودکان بررسی شوند تا بتوانند مشکلات را به درستی تشخیص داده و برای درمان آن اقدام کنند.

اختلالات بلع

یکی دیگر از بیمارانی که به مراکز گفتاردرمانی مراجعه میکنند بیمارانی میباشند که در بلع مشکلاتی را دارند. این بیماران در بلع، یعنی غذا خوردن و قورت دادن آن دارای مشکل میباشند. این افراد به دلایل مختلفی میتوانند دچار مشکلاتی در بلع شوند. بیمارانی که دچار سکته مغزی شده اند یا بیمارانی که دارای تومور های مغزی میباشند. همچنین بیمارانی که به دلایل مختلفی مثل ضربه به مغز دچار مشکلاتی در بلع شده اند. این بیماران برای دریافت درمان به خدمات گفتاردرمانی احتیاج دارند. بنابراین گفتاردرمان با ارائه ی تمرینات مخصوص مثل تقویت عضلات یا بهبود بالانس در عضلات میتواند به بهبود این بیماران کمک زیادی بکند.

سندرم داون

یکی دیگر از بیمارانی که میتوانند از خدمات گفتاردرمانی فایده بسیار زیادی ببرند، کودکان سندرم داون میباشند. این کودکان دچار تاخیراتی در گفتار میباشند. این کودکان به دلایل مختلفی مثل تن پایین عضلات، یا مشکلات ذهنی کودک در سنین مشخصی نمیتوانند به درستی و در سنین خود به درستی صحبت کنند. بنابراین با استفاده از خدمات گفتاردرمانی میتوانند در بحث گفتاری بسیار پیشرفت داشته باشند. همچنین در کنار گفتاردرمانی، کاردرمانی نیز میتوانند برای این کودکان بسیار سودمند باشد.

در بالا سعی شده به اختصار کودکانی که نیازمند خدمات گفتاردرمانی میباشند توضیح داده شود اما این ها تمامی این کودکان نمیباشند بسیاری دیگر از افراد جامعه نیازمند دریافت خدمات گفتاردرمانی میباشند که در ادامه به صورت تیتر وار به آن اشاره میکنیم:

سندرم داون

اختلالات رشد و تکامل

اختلالات بلع

افازی

ام اس

پارکینسون

انواعی از اختلالات پیشرونده عصبی

انواعی از سندرم های ژنتیکی

اختلالات صوت

اختلالات یادگیری

کودکان ام آر

کودکان آپراکسی

تفاوت گفتاردرمانی با کاردرمانی

هر دو رشته ی کاردرمانی و گفتاردرمانی از رشته های بسیار مهم توانبخشی هستند که سلامت ذهنی و گفتاری و جسمی بیماران را بر عهده دارد. در کاردرمانی سلامت جسم و ذهن انسان مد نظر میباشد که بسیاری از بیمارانی که در این زمینه مشکل دارند به کاردرمانی مراجعه میکنند. در صورتی که گفتاردرمان بهداشت گفتاری، صحبت کردن، صوت و بلع را برعهده دارد. هردو رشته ارتباطات تنکاتنگی با یکدیگر دارند به همین دلیل بسیاری از مراکز کاردرمانی و گفتاردرمانی با یکدیگر تعاملات نزدیکی دارند.در بخش اطفال نیز بسیاری از بیماران که نیازمند کاردرمانی میباشند نیز نیازمند گفتاردرمانی نیز هستند بنابراین سعی میشود که مراکز کاردرمانی و گفتاردرمانی در کنار همدیگر باشند.

گفتاردرمانی کودکان

یکی از مهمترین بخش های گفتاردرمانی بخش کودکان میباشد. بسیاری از مشکلات گفتاری افراد در کودکی شروع میشود. بنابراین گفتاردرمانی و درمان های گفتاردرمانی در دوران کودکی شروع میشود. کودکان تاخیر،افراد اتیستیک و بسیاری دیگر از کودکان مشکلاتشان در دوران کودکی مشخص میشود و بنابراین مداخلات گفتاردرمانی در کودکان بسیار اهمیت دارد. گفتاردرمانی که در این حیطه کار میکند باید به علوم مختلف فیزیولوژی، روانشناسی، تکنیک های گفتاردرمانی و دیگر علوم مورد نیاز برای درمان گفتاری در کودکان تسلط دارد. در مرکز گفتاردرمانی مهر آفرین در بخش تخصصی اطفال گفتاردرمانی بسیار با تجربه در حیطه ی اطفال فعالیت میکنند که میتوانند در بسیاری از مشکلات گفتاری کودکان کمک کننده باشند.

گفتاردرمانی بزرگسالان

یکی دیگر از حیطه های گفتاردرمانی را میتوان به گفتاردرمانی بزرگسالان اشاره کرد. افرادی که دچار سکته مغزی شده اند ممکن است در بلع خود دچار مشکلاتی شوند. همچنین در صحبت کردن نیز شاید دچار اختلالاتی شوند. بنابراین گفتاردرمانی در افراد بزگسال نیز یکی از حیطه ها و بخش های بسیار مهم گفتاردرمانی میباشد. درمان در این حیطه کاملا بر مبنای تمرینات درمانی میباشد و با توجه به شرایط بیمار میتوان با مشاوره های درمانی بخشی از درمان را در منزل دنبال کنند. همچنین دیگر افرادی که در تن صدای خود دچار مشکلاتی میشوند و بم و زیر صدای خود را نمیتوانند به درستی تنظیم کنند نیز در حیطه ی گفتاردرمانی بزرگسالان نیز میتوانند از خدمات گفتاردرمانی استفاده نمایند. همچنین بعضی دیگر از سرطان ها ی مربوط به حنجره ودیگر سرطان هایی که به عضلات و تار های صوتی نیز آسیب میزند نیز میتواند از خدمات گفتاردرمانی بزرگسالان استفاده نمایند. بعضی دیگر از بیماری های دستگاه عصبی که میتواند عضلات تنفسی و گفتاری مانند ام اس یا پارکینسون درگیر کند نیز از خدمات گفتاردرمانی استفاده میکنند.

گفتاردرمانی چگونه انجام میشود؟

گفتاردرمانی حاصل تعامل بین بیمار و متخصص گفتاردرمانی میباشد. در مرحله ی اول ابتدا بیمار توسط گفتاردرمان ارزیابی میشود و خلاصه ی وضعیت بیمار و سابقه ی خانوادگی بیمار توسط گفتاردرمان ارزیابی میشود. در مرحله بعد تمرینات گفتاردرمانی مطابق با نوع بیمار و سن او ارائه میشود. مسلما تمرینات گفتاردرمانی در یک کودک ۵ ساله با یک فرد ۵۰ ساله متفاوت میباشد درنتیجه با توجه به تمامی شرایط بیمار تمرینات گفتاردرمانی ارائه میشود. در بعضی دیگر از بیماران گفتاردرمان با توجه به شرایط خانوادگی فرد مشاوره هایی را به بیمار و خانواده ی فرد میدهد تا بیمار تمرینات را در محیط منزل نیز بتواند انجام دهد.

تمرینات گفتاردرمانی

تمرینات گفتاردرمانی در کودکان و بزرگسالان متفاوت میباشد. این تمرینات حتما باید توسط یک گفتاردرمان ارائه شود چرا که بسیاری از بیماری ها در صورتی که تمرینات درمانیشان توسط یک فردی غیر از گفتاردرمان ارائه شود میتواند منجر به مشکلات جبران ناپذیری مثل خفه شدن یا کلام ناقص شود. بنابراین تمامی تمرینات باید حتما توسط یک گفتاردرمان ارائه شود. تمرینات گفتاردرمانی در کودکان اوتیسم یا بیش فعال یا دیگر اختلالات گفتاری میتواند در محیط منزل نیز انجام شود و  تاثیر زیادی را بر بهبود اختلالات زبانی بگذارد. میتوان به چند نمونه از این تمرینات گفتاردرمانی اشاره کرد:

تمرینات شناختی

تمرینات تقویت عضلات

تمرینات تعدیل تن عضلات دخیل در گفتار و زبان

تمرینات بهبود توجه و تمرکز

تمرینات بهبود ارتباطات در کودک و…